Skartgripir Dieters Roth
Dieter Roth
5.6.2022 — 22.1.2023
![](/_next/image/?url=https%3A%2F%2Fimages.prismic.io%2Flistasafn-islands%2F7b241374-f75a-45ac-90c0-197354836770_L%25C3%258D_Dieter-3-Clean.jpg%3Fauto%3Dcompress%2Cformat&w=3840&q=100)
Salur
2
5.6.2022 — 22.1.2023
Sýningarstjóri
Björn Roth
Sýningarnefnd
Harpa Þórsdóttir
Vigdís Rún Jónsdóttir
Sýningarhönnuður
Helgi Már Kristinsson
Verkefnisstjóri viðburða og fræðslu
Ragnheiður Vignisdóttir
Markaðs- og kynningarmál
Guðrún Jóna Halldórsdóttir
Ljósmyndun verka
Sigurður Gunnarsson
Ráðgjafi
Guðmundur Oddur Magnússon - Goddur
Uppsetning
Helgi Már Kristinsson
Björn Roth
Guðmundur Oddur Magnússon - Goddur
Ísleifur Kristinsson
Í samvinnu með
![](/_next/image/?url=https%3A%2F%2Fimages.prismic.io%2Flistasafn-islands%2F87207c8c-5510-4b97-ac3b-0fa682a4058d_logo.jpg%3Fauto%3Dcompress%2Cformat%26rect%3D0%2C0%2C618%2C618%26w%3D100%26h%3D100&w=3840&q=100)
![](/_next/image/?url=https%3A%2F%2Fimages.prismic.io%2Flistasafn-islands%2F3720c849-2d37-4bac-a66e-6cf3103f96af_Hauser_Wirth_Grey_Logo_880x.jpg%3Fauto%3Dcompress%2Cformat%26rect%3D0%2C0%2C880%2C880%26w%3D100%26h%3D100&w=3840&q=100)
Dieter Roth (1930—1998) var í senn brautryðjandi sem virti engar takmarkanir, hugsuður, frumkvöðull, skáld, tónlistarmaður, kvikmyndagerðarmaður og myndlistarmaður. Færri vita að hann vakti jafnframt athygli fyrir nýstárlega skartgripasmíði sem hann hóf að fást við á Íslandi seint á sjötta áratug síðustu aldar.
Fyrstu skartgripirnir sem Dieter hannaði voru unnir í samstarfi við konu hans, Sigríði Björnsdóttur, heima á eldhúsborðinu og fljótlega bauðst þeim betri aðstaða á verkstæði Halldórs Sigurðssonar gullsmiðs að Skólavörðustíg 2.
![](/_next/image/?url=https%3A%2F%2Fimages.prismic.io%2Flistasafn-islands%2F6c37ed39-5b81-422d-8682-3d840205e397_L%25C3%258D_Dieter-2-Clean.jpg%3Fauto%3Dcompress%2Cformat&w=3840&q=100)
![](/_next/image/?url=https%3A%2F%2Fimages.prismic.io%2Flistasafn-islands%2Fe596b787-eefe-4ad7-bb9d-14eb124a7091_L%25C3%258D_Dieter-4-Clean.jpg%3Fauto%3Dcompress%2Cformat&w=3840&q=100)
Skartgripi Dieters, sem hann gerði gjarnan úr skrúfum, boltum og öðrum mekanískum hlutum, mátti setja saman á mismunandi vegu og breyta þeim. Nálgun hans við skartgripagerð var hin sama og einkenndi myndlist hans; að nýta ýmiss konar efni sem almennt var talið rusl eða úrgangur og umbreyta því. Engir þessara muna eru eins, Dieter þekkti eiginleika efniviðarins og vann hugmyndir sínar beint í hann.
Viðtal við Björn Roth
Á sjöunda áratug síðustu aldar hófu Dieter Roth og svissneski gullsmiðurinn Hans Langenbacher samstarf, en þeir hittust fyrst á vinnustofu Jóns Sigmundssonar gullsmiðs í Reykjavík 1958 og hrifust mjög af vinnubrögðum, efnisnotkun og færni hvor annars.
![](/_next/image/?url=https%3A%2F%2Fimages.prismic.io%2Flistasafn-islands%2F79de5607-9c22-46cd-b4df-27cea6a5399c_L%25C3%258D_Dieter-1-Clean.jpg%3Fauto%3Dcompress%2Cformat&w=3840&q=100)
Árið 1958 kynntist Dieter Roth svissneska gullsmiðnum Hans Langenbacher á leið sinni til Reykjavíkur og í kjölfarið hófu þeir samstarf. Dieter fluttist til Íslands 1957 ásamt konu sinni Sigríði Björnsdóttur og hóf fljótlega að reyna fyrir sér sem hönnuður. Fyrstu skartgripirnir sem Dieter hannaði voru unnir í samstarfi við konu hans heima á eldhúsborðinu og brátt bauðst þeim betri aðstaða á verkstæði Halldórs Sigurðssonar gullsmiðs að Skólavörðustíg 2. Langenbacher fullyrti að á þessum tíma hefðu ekki fengist neinir skartgripir sem bjuggu yfir stílhreinni, ferskri hönnun og voru jafnframt á viðráðanlegu verði. Dieter formaði úr víralengju fallega hringi sem voru spírallaga, í antíkstíl og gerðir af mikilli nákvæmni. Þetta voru breytanlegir hringir og útlitinu breytt með því að skipta um glerkúlu eða spenna hringinn upp og færa glerkúluna til svo lögunin á hringnum breyttist.
Viðtal við Sigríði Björnsdóttur
Leiðir Dieters og Langenbachers skildu þegar sá síðarnefndi flutti heim til Sviss árið 1961. Nokkrum árum síðar eða árið 1967 rákust þeir félagar hvor á annan í Luzern í Sviss og ákváðu að endurvekja samstarfið sem hófst með bréfaskriftum á milli Íslands og Sviss (sjá í sýningarborði). Í þessum bréfum er að finna skissur Dieters að skartgripum sem Langenbacher svaraði á móti með athugasemdum. Afrakstur þessara bréfaskrifta varð samsýning á skartgripum þeirra árið 1971 og önnur árið 1975. Allt voru þetta seríur af breytanlegum hringum, sem sýnir frekari þróun á hönnun skartgripa Dieters. Skartgripir hans flokkast undir að vera módelskartgripir enda engir tveir eins – þeir eru á mörkum hönnunar og skúlptúrgerðar. Hann gerði ekki alltaf skissur að verkum sínum heldur vann hugmyndir sínar beint í efniviðinn og mótaði hvern hlut í höndunum. Þessi einstöku verk endurspegla formheim og áhuga Dieters á því að gera tilraunir með ýmis efni og óvenjulegar aðferðir við smíðina.
Í Listasafni Íslands gefst nú í fyrsta sinn tækifæri til að leiða einstaka skartgripi Dieters augum í heildstæðu samhengi. Sýningin ber tilraunagleði myndlistarmannsins og óvenjulegum vinnuaðferðum hans glöggt vitni og varpar nýju ljósi á verk þessa einstaklega fjölhæfa listamanns.
© Dieter Roth Estate
Courtesy Hauser & Wirth and Dieter Roth Foundation, Hamburg
![](/_next/image/?url=https%3A%2F%2Fimages.prismic.io%2Flistasafn-islands%2F4a8dfe49-97d5-4c59-8089-235099bc7de0_LI%2B366_j%25C3%25B3nstef%25C3%25A1nsson.jpg%3Fauto%3Dcompress%2Cformat&w=3840&q=100)